Mijn derde zus enzo – Jacquelien Gosschalk de Leeuw & Carmen Schabracq

Je zou kunnen zeggen dat Jacquelien Gosschalk de Leeuw en Carmen Schabracq twee parallelle wegen bewandelen als kunstenaars. Vanuit verschillende hoeken volgen ze een soortgelijke route en inspireren elkaar om met materiaal en medium te experimenteren. Hun werk is verbonden, esthetisch zeker, maar ook op een diepliggender niveau. Op het eerste gezicht is het de oase van kleur en vorm, van vrolijkheid en overdaad. ‘Hier is het goed, maak je niet druk!’ lijken de werken even te zeggen. Maar dat is slechts de oppervlakte. Vlak daaronder, als je net iets langer kijkt, ligt het gesprek. Dat nooit in woorden gevoerd kon worden maar er toch was.

Het is de blauwdruk van een Joodse familiegeschiedenis die beide kunstenaars delen. Een intergenerationeel trauma van holocaust-overlevers, waar er bij de één (als tweede generatie) eigenlijk nooit over gesproken werd, en waar de ander er (als derde generatie) alleen uit tweede hand over hoorde, maar dat voor beiden tóch sterk aanwezig is. En dat zich aandient als een borrelende kracht die zich soms oordelend en dan weer verwonderend een weg naar buiten probeert te wringen door de luikjes in hun hoofd. Niemand is er de baas over. Ze is er nou eenmaal. Als een soort zus die eeuwig mee met je meewandelt, maar telkens van gedaante verandert.

Bij Jacquelien komt ze bijvoorbeeld tevoorschijn als ze een zin leest, een uitspraak hoort of op straat iets ziet gebeuren. Er gaat dan, hop, een luikje open en moet ze aan de slag. Ze schrijft alles op en snelt zich naar de rommelmarkt om materiaal te zoeken dat precies bij die ene notitie past. Zo worden de notities poppen en de poppen een verhaal. Het verhaal van de tweede generatie die iets goed te maken had, niet teveel moest zeggen maar vooral moest laten zien dat ze het waard waren.

Bij Carmen bestaat ze intuïtief in de vorm van vrouwen die ze kent en die haar interesseren. Zij eindigen het vaakst op haar kleurrijke doeken. Onder die laag van vrolijk ogende kleur ligt Carmen’s verhaal. Een verhaal van de derde generatie die haar plek meer claimt, die de ruimte meer opeist maar tegelijkertijd nog altijd de druk van uitvergrote ambitie en prestatie meedraagt.

Zo praten beide kunstenaars door hun multidisciplinaire werken heen en voeren elk op hun eigen manier toch het gesprek. Hun werk gáát niet over hun gedeelde geschiedenis, het ís het. Het is de derde zus die er niet echt is, maar toch altijd is geweest, verweven in de familielijn. De zus die niet gebonden is, de zus die wel mag praten, die zus die zich niet hoefde te bewijzen en al goed genoeg was. En nog zoveel meer. Dat is de derde zus, enzo.

Tekst: Gwen Pol

Fotografie door: Angela Tellier